Модуль 11

Баш бит » Орфограмма » Блок 1 » Модуль 11

[х] һәм [һ] авазларын язуда күрсәтү

Галимнәр әйтүенчә, [һ] һәм [х] тартыклары борынгы төрки телдә булмаган. Аларның телебезгә үтеп керүендә гарәп теленнән алынган сүзләр зур роль уйнаган.

[һ] һәм [х] тартыклары бер-берсенә охшасалар да, ясалу урыннары белән бик нык аерылалар. [һ] авазы йоткылыкта ясала, ул йоткылык стеналарының тараюы нәтиҗәсендә барлыкка килә. [х] — кече тел тартыгы. Ул ясалганда, кече тел белән телнең арткы өлеше бер-берсенә якыная. Бу авазлар икесе дә саңгырау һәм өрелмәле. Моннан тыш алынма сүзләрдә нечкә әйтелешле, ягъни палаталь [ҳ] тартыгы да кулланыла.

Гарәп-фарсы телләреннән кергән сүзләрдә [һ] авазының язылышы график принципка нигезләнә. Бу тартыкны язуда бердәй орфографик принцип (график принцип) саклана, әмма аны бозып әйтүләр еш күзәтелә. Хаталар да шул сәбәпле барлыкка килә.

[һ] һәм [х] авазлары кергән сүзләрнең язылышын истә калдырырга кирәк.

Бирем 1. Сүзләрнең әйтелешен игътибар белән тыңлагыз һәм языгыз:

Here is the Music Player. You need to installl flash player to show this cool thing!

Бирем 2. Дөрес әйтегез һәм истә калдырыгыз.

[su_document url=»http://t-t-5.ru/wp-content/uploads/2012/08/h.doc» height=»300″ responsive=»no»]